Το κείμενο του European Newsroom, απόσπασμα του οποίου ακολουθεί, συντάχθηκε από κοινού από τα ευρωπαϊκά πρακτορεία ειδήσεων AFP, ANSA, CTK, DPA, EFE, Lusa.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σπεύδει για να επιλύσει μια εμπορική διένεξη με την Κίνα αναφορικά με ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Ταυτόχρονα επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της γι’ αυτά τα πολύτιμα μέταλλα από τη γιγάντια χώρα της ανατολικής Ασίας.

Όμως ενώ η ΕΕ εξακολουθεί να αναζητεί μια απάντηση στους κινεζικούς περιορισμούς, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προχωρήσει στις διαπραγματεύσεις τους με την Κίνα.

Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την Πέμπτη ότι κατέληξε σε συμφωνία με τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ στη διένεξη σχετικά με τους κινεζικούς ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Ωστόσο δεν είναι σαφές ποιον αντίκτυο θα έχει, αν έχει, αυτή η συμφωνία στις συνομιλίες ανάμεσα στην ΕΕ και την Κίνα.

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε την Πέμπτη στις Βρυξέλλες: «Κατ’ αρχήν καλωσορίζουμε κάθε εξέλιξη που αφαιρεί φραγμούς στις παγκόσμιες εμπορικές ροές». Πρόσθεσε ωστόσο πως «η ΕΕ είναι πλήρως επικεντρωμένη στη δική της διμερή εμπορική δέσμευση με την Κίνα, που περιλαμβάνει τα μεταλλεύματα των σπάνιων γαιών» και επιβεβαίωσε ότι υψηλού επιπέδου τεχνικές συνομιλίες θα λάβουν χώρα αυτή την Παρασκευή στις Βρυξέλλες.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Κίνα ανακοίνωσε νέους ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, οι οποίες έχουν κρίσιμη σημασία στην κατασκευή μαγνητών που χρησιμοποιούνται στις βιομηχανίες του αυτοκινήτου, των ηλεκτρονικών συσκευών και της άμυνας. Η κρίση ξέσπασε αφού η Ολλανδία αποφάσισε να θέσει υπό επιτήρηση την κινεζικής ιδιοκτησίας εταιρεία κατασκευής μικροκυκλωμάτων Nexperia και έθεσε σε διαθεσιμότητα τον κινέζο διευθύνοντα σύμβουλό της. Το Πεκίνο απάντησε απαγορεύοντας τις επανεξαγωγές στην Ευρώπη.

Η κρίση έκανε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να προτείνει το Σάββατο ένα πακέτο μέτρων για την ταχεία μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από εισαγωγές πρώτων υλών από την Κίνα.

Η ΕΕ ανακοίνωσε ότι οι περιορισμοί ανάγκασαν μερικές από τις εταιρείες του ευρωπαϊκού συνασπισμού να σταματήσουν την παραγωγή και προκάλεσαν οικονομική ζημιά. Οι περιορισμοί στις εξαγωγές, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την κινεζική κυβέρνηση, θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων και οι ευρωπαϊκές εταιρείες πρέπει να περιμένουν άμεσο αντίκτυπο, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.

«Βραχυπρόθεσμα, επικεντρώνουμε στην εξεύρεση λύσεων με τους κινέζους ομολόγους μας, αλλά είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στην εργαλειοθήκη μας για να απαντήσουμε, αν χρειαστεί», πρόσθεσε.

– Γιατί η ΕΕ εξαρτάται τόσο από την Κίνα για τις σπάνιες γαίες; –

Η Ευρώπη εξαρτάται πολύ από τις εισαγωγές πρώτων υλών από την Κίνα, οι οποίες είναι κρίσιμης σημασίας για τη μετάβαση προς την ενέργεια μηδενικών εκπομπών και την πράσινη μετάβαση, είπαν ειδικοί στο τσεχικό πρακτορείο ειδήσεων CTK.

Στις εισαγωγές αυτές περιλαμβάνονται σπάνιες γαίες, λίθιο, κοβάλτιο, νικέλιο, αλλά και οι ηλιακοί συλλέκτες. Η εξάρτηση ισχύει επίσης για μπαταρίες ή ημιαγωγούς, σύμφωνα με τους ειδικούς αυτούς.

Η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή και επεξεργασία σπάνιων γαιών. Τα μεταλλεύματα αυτά και οι μαγνήτες που κατασκευάζονται απ’ αυτά χρησιμοποιούνται σε τεχνολογίες κλειδιά όπως τα smartphones, οι τηλεοράσεις, οι ηλεκτρικοί κινητήρες, οι ημιαγωγοί και οι τουρμπίνες.

Ενώ οι σπάνιες γαίες αφθονούν στην Κίνα, η εξόρυξή τους είναι δαπανηρή και βλαβερή για το περιβάλλον, καθώς απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού και ενέργειας. Η μεγάλη προσφορά τους έχει δώσει στην Κίνα σχεδόν μονοπωλιακό έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς – αν και η Βραζιλία, η Ινδία και η Αυστραλία παράγουν επίσης σπάνιες γαίες.

Σύμφωνα με την Ντομίνικα Ρεμζοβά της μη κυβερνητικής οργάνωσης Ένωση για τις Διεθνείς Υποθέσεις, που έχει την έδρα της στην Πράγα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος συνδέεται με τη φάση της επεξεργασίας. Στοιχεία σπάνιων γαιών, που χρειάζονται για τις αιολικές τουρμπίνες, και το λίθιο για τις μπαταρίες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Αν και η Ευρώπη έχει δικά της αποθέματα, δεν έχει δυνατότητα επεξεργασίας τους, την οποία αναπτύσσει συστηματικά εδώ και δεκαετίες η Κίνα.

«Οι περισσότερες απ’ αυτές τις εξαρτήσεις απειλούν την ευρωπαϊκή βιομηχανία, ιδιαίτερα στους τομείς του αυτοκινήτου, της ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών και της χημικής και της φαρμακευτικής βιομηχανίας», λέει η Σουσάνα Κρουλιτσοβά του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα.

Η ΕΕ αναγνωρίζει αυτές τις εξαρτήσεις και γι’ αυτό πέρασε τον Κανονισμό για Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, μέσω του οποίου επιδιώκει να εξασφαλίσει μια αξιόπιστη και αειφόρο προμήθεια. Η Ρεμζοβά προειδοποίησε πάντως ότι η ζήτηση αυξάνεται ταχύτερα απ’ ό,τι μπορεί η Ευρώπη να μειώσει την εξάρτησή της.

– Ο δρόμος της ΕΕ προς την ανεξαρτησία –

Σύμφωνα με τον επικεφαλής για το εξωτερικό εμπόριο στο Γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (DIHK) Φόλκερ Τράιερ, η ΕΕ πρέπει να αποκαταστήσει με ανεξάρτητο τρόπο επαφή με την Κίνα αναφορικά με τις σπάνιες γαίες. «Πρέπει η ίδια η ΕΕ να αρχίσει να μιλάει με τους Κινέζους. Το να μένει στην ουρά των ΗΠΑ δεν είναι μια βιώσιμη στρατηγική για τη Γερμανία και την Ευρώπη», δήλωσε στο ραδιοσταθμό RBB Inforadio στο Βερολίνο.

«Είτε πρόκειται για την ενέργεια είτε για τις πρώτες ύλες, την άμυνα ή την ψηφιακή βιομηχανία, η Ευρώπη πρέπει να αγωνισθεί για την ανεξαρτησία της και αυτή είναι η στιγμή για να το πράξουμε», δήλωσε το Σάββατο η πρόεδρος της Κομισιόν φον ντερ Λάιεν. Οι επενδύσεις σε στρατηγικά προγράμματα για την παραγωγή και επεξεργασία σημαντικών πρώτων υλών στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξηθούν και συμπράξεις με χώρες, όπως η Ουκρανία, η Αυστραλία, ο Καναδάς, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, η Χιλή και η Γροιλανδία, θα επιταχυνθούν, δήλωσε η επικεφαλης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Νωρίτερα φέτος, η Κομισιόν επέλεξε 47 «στρατηγικά προγράμματα» για την εξασφάλιση και τη διαφοροποίηση της πρόβασής της σε πρώτες ύλες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα προγράμματα εντοπίζονται σε 13 χώρες μέλη της ΕΕ: Βελγιο, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Εσθονία, Τσεχία, Ελλάδα, Σουηδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Πολωνία και Ρουμανία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιουργεί μια κοινή πλατφόρμα για την αγορά και την αποθήκευση κρίσιμων πρώτων υλών, παρόμοια με το μοντέλο το οποίο έχει υιοθετήσει για την ενέργεια – το αποκαλούμενο πρόγραμμα REsourceEU. Λεπτομέρειες αναμένεται να παρουσιασθούν το Νοέμβριο.